Komornicze zajęcie wynagrodzenia za pracę jest jednym ze sposobów zaspokojenia roszczeń wierzyciela. W zdecydowanej większości przypadków dotyczy jednak pensji uzyskiwanej w ramach umowy o pracę. Czy komornik może jednak zająć także wynagrodzenie uzyskiwane przy umowie zlecenia?
Zlecenie dłużnika sposobem na odzyskanie długu?
Zajęcie wynagrodzenia za pracę wiąże się z tzw. kwotą wolną od egzekucji. Komornik dokonując blokady pensji musi pamiętać, aby pozostawić dłużnikowi część wynagrodzenia odpowiadającego wysokości aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2020 roku jest to kwota 2600 zł brutto).
Powyższa reguła nie obowiązuje w przypadku zajęcia wynagrodzenia uzyskiwanego z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Spora część dłużników pracuje właśnie w oparciu o te umowy. Czy w związku z tym komornik ma wówczas prawo do zajęcia pełnego wynagrodzenia?
Skąd komornik wie o wynagrodzeniu dłużnika?
Świadczenie pracy na podstawie jakiejkolwiek umowy (o pracę lub cywilnoprawnej) jest odnotowywane przez ZUS lub urząd skarbowy. Komornik ma pełen dostęp do informacji o stanie majątku dłużnika oraz uzyskiwanych przez niego dochodach. Wynagrodzenie otrzymywane z tytułu umowy zlecenia nie będzie więc możliwe do ukrycia.
Zasady zajęcia wynagrodzenia z tytułu zlecenia
Zajęcie wynagrodzenia dłużnika otrzymywanego z tytułu umowy zlecenia może nastąpić tylko po spełnieniu dwóch przesłanek:
- wierzyciel musi wskazać we wniosku o wszczęcie egzekucji, że uprawnia komornika do dokonania zajęcia tego rodzaju,
- komornik w piśmie kierowanym do zleceniodawcy dłużnika musi wyraźnie określić, że zajęcie dokonywane jest względem wynagrodzenia wynikającego z umowy zlecenia, a nie z umowy o pracę.
Jeśli powyższe przesłanki nie zostaną spełnione łączne, zajęcie będzie niezgodne z prawem, a przez to nieskuteczne. Dłużnik będzie mógł bronić się przed taką czynnością powództwem przeciwegzekucyjnym lub skargą na czynności komornika.
Komornik ma prawo do zajęcia 100% wynagrodzenia dłużnika uzyskiwanego z umowy zlecenia – stanowią o tym obowiązujące przepisy. Z drugiej strony zobowiązany ma prawo bronić swojego stanowiska i wnioskować o zwolnienie z zajęcia odpowiedniej kwoty.
Podstawą do zmniejszenia zajęcia komorniczego w omawianym przypadku jest art. 833 §3 KPC, którego celem jest zapewnienie utrzymania dłużnikowi w przypadku dokonywania względem niego zajęcia komorniczego. Teoretycznie istnieje więc szansa na ochronę wynagrodzenia otrzymywanego w ramach wykonywanego zlecenia na takich samych zasadach jak pensja pracownicza.
Co ciekawe, o skorzystaniu z takiej możliwości wspomniał m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyorku z dnia 13 lutego 2014 r. (sygn. akt I ACa 1057/13), który stwierdził, że nie ulega wątpliwości, że do świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, zalicza się również wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów cywilnoprawnych. W doktrynie podkreśla się, że pojęciu świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, należy nadawać szerokie znaczenie. Zaliczenie danego świadczenia do wymienionej grupy świadczeń zależy wyłącznie od ustalenia, czy świadczenie to ma charakter periodyczny (powtarzający się) oraz czy spełnia cel wyżej wskazany. Świadczeniami powtarzającymi się są świadczenia wypłacane dłużnikowi okresowo w powtarzających się odstępach czasu.
Co zrobić, gdy komornik zajmie całe wynagrodzenie ze zlecenia?
Komornicy niestety zdają się interpretować obowiązujące przepisy nieco inaczej, skutkiem czego dokonują zajęcia 100% wynagrodzenia dłużnika wynikającego z umowy zlecenia. Pracodawca nie może przeciwstawić się takiemu zajęciu i jeśli komornik zażąda całości pensji zleceniobiorcy, ten musi dostosować się do tego żądania.
Jednym rozwiązaniem w takiej sytuacji zażądanie przez dłużnika ograniczenia egzekucji do wskazanej wysokości otrzymywanego wynagrodzenia, ewentualnie złożenie skargi na czynności komornika (w skardze warto powołać się na cytowane wcześniej orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi).
Jedyną możliwością uniknięcia zajęcia komorniczego całego wynagrodzenia pochodzącego z umowy zlecenia jest więc aktywna postawa dłużnika i próba wyjaśnienia całej sytuacji z komornikiem.
