Posiadanie długu zawsze jest sporym problemem, zwłaszcza jeśli jest on bardzo wysoki. Powiększająca się liczba nieuregulowanych zobowiązań może skutecznie doprowadzić do bankructwa i problemów finansowych. Pojawia się więc pytanie – czy długi mogą być sprzedawane i czy ktoś byłby w ogóle zainteresowany ich kupnem?
Zobowiązania należy regulować
Każde zobowiązanie ma dwie strony – wierzyciela oraz dłużnika. Pierwszy ma prawo żądać spłaty bądź wykonania jakiejś zamówionej usługi, drugi zaś musi uczynić wszystko, aby spełnić powinność, do której się zobowiązał.
Problem z długami polega na tym, że część dłużników nie chce wykonywać ciążących na nich obowiązków umownych, inni zaś z różnych przyczyn popadają w tarapaty finansowe, przez które nie są w stanie spłacać powiększającego się zadłużenia.
Dobrym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest sprzedaż długu. W praktyce pozwala ona na odzyskanie płynności finansowej.
Czy dług może być przedmiotem sprzedaży?
Przedmiotem umowy sprzedaży może być w zasadzie każda rzecz lub usługa, byleby tylko nie naruszała obowiązującego prawa. Dla przykładu nie można sprzedawać substancji uznanych za nielegalne (np. narkotyki, dopalacze), wyłączone z obrotu (organy ludzkie), czy też nienadające się do transakcji (np. działki na księżycu lub innych planetach).
Co ciekawe niezrealizowanie zobowiązanie może być przedmiotem sprzedaży, choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że taka transakcja jest niemożliwa do przeprowadzenia. Nic bardziej mylnego. Pamiętajmy jednak, że ta możliwość jest skierowana przede wszystkim do wierzycieli, którzy z różnych względów nie mogą odzyskać należności od swoich dłużników.
Dwa rodzaje sprzedaży długów
Tak naprawdę sprzedaż istniejącego zobowiązania może nastąpić na dwa różne sposoby:
- poprzez tzw. cesję, a więc sprzedaż wierzytelności,
- na skutek licytacji na tzw. giełdzie długów.
Pierwszy sposób został uregulowany przez przepisy Kodeksu cywilnego. Wierzyciel sprzedaje przysługujące mu zobowiązanie innej osobie – następuje wówczas zmiana podmiotowa wierzycieli.
Cesja wierzytelności odbywa się bez jakiejkolwiek zgody dłużnika – po podpisaniu stosownej umowy jest on jedynie zawiadamiany o zmianie osoby wierzyciela. Dług istnieje więc dalej, jednak z nową stroną umowy.
Przelew wierzytelności musi być zawarty w formie pisemnej, stary wierzyciel przenosi swoje prawa zobowiązaniowe na rzecz nowej osoby, w zamian za co uzyskuje konkretną kwotę pieniężną – z reguły jest to część należnego mu zobowiązania. Co ciekawe, nowy i stary wierzyciel mogą umówić się na zawarcie nieodpłatnej cesji – dług przejdzie więc na nowego wierzyciela na zasadach podobnych darowiźnie (bez konieczności zapłaty ceny za zobowiązanie). Darmową cesję spotykamy jednak bardzo rzadko.
Drugim sposobem na sprzedaż niespłaconego zobowiązania jest skorzystanie z tzw. giełdy długów. Metoda działania jest bardzo prosta – wierzyciele wystawiają długi na specjalnym portalu internetowym (jednym z najpopularniejszych w Polsce jest Vindicat.pl) na zasadzie wystawiania przedmiotów na sprzedaż. Dłużnik otrzymuje wówczas informację (najczęściej mailowo lub za pomocą sms) o upublicznieniu zobowiązania, które nie zostało przez niego wykonane.
Giełda długów działa na dwa sposoby:
- może doprowadzić do sprzedaży wierzytelności (faktycznie dochodzi więc do zawarcia umowy cesji) – wierzyciel zyskuje wówczas część wartości przysługującej mu wierzytelności,
- przyczyni się do zmobilizowania dłużnika, aby spełnił on ciążące na nim świadczenie. – wierzyciel zyskuje wówczas całość zadłużenia, zaś dłużnik nie musi obawiać się upublicznienia informacji na jego temat.
Czy egzekucja może pomóc w odzyskaniu długu?
Postępowanie egzekucyjne, zarówno to sądowe jak i komornicze, nie wiąże się w żaden sposób ze sprzedażą długu, jednak także zmierza do zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Można zatem przyjąć, że jest kolejnym sposobem na odzyskanie pieniędzy przez wierzyciela.
Z drugiej strony, postępowanie egzekucyjne jest czasochłonne, wymaga nakładów finansowych ze strony wierzyciela (wynajęcie prawnika, uiszczenie opłat sądowych za pisma) i nie zawsze daje gwarancję pełnego zwrotu zaległego zobowiązania.
Cesja wierzytelności oraz giełda długów mogą być więc sensowną alternatywą dla spraw sądowych i komorniczych, a z pewnością znacznie od nich tańszą. Sprzedaż długu jest więc prawnie dopuszczalna i co ciekawe cieszy się w Polsce coraz większą popularnością.
